U savremenom svijetu, rast cijena postaje sveprisutna tema koja utječe na svakodnevni život potrošača i dinamiku globalne ekonomije. Ovaj fenomen, poznat i kao inflacija, predstavlja postepeno povećanje opštih nivoa cijena dobara i usluga te smanjenje kupovne moći novca. Razni uzroci doprinose ovom trendu, a njegove posljedice mogu imati značajan uticaj na društvo.
Jedan od glavnih uzroka rasta cijena leži u monetarnoj politici centralnih banaka. Kada se količina novca u opticaju poveća brže od rasta proizvodnje dobara i usluga, to može pokrenuti inflaciju. Centralne banke često koriste instrumente poput kamatnih stopa i rezervi kako bi regulisale ovu ravnotežu, ali u uslovinma ekonomske nestabilnosti ili velikih poremećaja, održavanje stabilnih cijena može predstavljati izazov.
Potrošači se suočavaju s neposrednim posljedicama rasta cijena kroz smanjenje njihove kupovne moći. Što su cijene više, to je potrebno više novca za iste proizvode i usluge, što dovodi do smanjenja standarda života. Osobe s fiksnim primanjima ili oni čiji su prihodi manje prilagodljivi trpe veće poteškoće prilagođavanja novim uslovima.
Ekonomija također osjeća uticaj rasta cijena. Investitori, kompanije i financijske institucije suočavaju se s povećanim rizicima, nestabilnostima na tržištima i promjenama u potražnji. U periodut visoke inflacije, teško je održavati stabilnost i poticati ekonomski rast, budući da se ljudi često okreću zaštitnim mjerama poput skladištenja vrijednosti u alternativnim oblicima imovine.
S druge strane, određeni nivoi inflacije mogu biti i očekivani i prihvatljivi. Blaga inflacija može potaknuti potrošnju jer potiče ljude na trošenje i investiranje, znajući da će cijene rasti. Međutim, kada inflacija postane prebrza i izvan kontrole, to može dovesti do ozbiljnih ekonomskih problema.
Rješavanje problema rasta cijena zahtijeva koordinirane napore centralnih banaka, vlada i drugih ekonomskih sudionika. Praćenje inflacije, implementacija odgovarajućih monetarnih politika te poticanje stabilnog i održivog ekonomskog rasta ključni su elementi u suočavanju s ovim izazovom.
Postavlja se pitanje, koliko su spremni naši organi vlasti u našoj državi i centralne finansijske intitucije da se nose sa ovom pošasti, odnosno rastu cijena i rastu inflacije. Odgovor je negativan. Vlade i organi vlasti kod nas na svim nivoima, nemaju strategije ekonomskog razvoja, kako na državnom tako i na lokalnom nivou. Političke stranke prilikom izbora mnogo obećavaju ali kada dođu na vlast, glavno im je da njihovi predstavnici zauzmu rukovodeće pozicije kako u izvršnoj tako i u zakonodavnoj vlasti. Velika anomalija kod nas u privrednom životu je ta, što je izražena sprega između vlasnika privatnih kompanija i državnika. To bi bilo veoma pozivitno da ta sprega doprinosi ekonomskom razvoju našeg društva. Ali ne. Više se tu radi o ličnom interesu pojednih političkih i državnih vođa i naglim bogaćenjem vlasnika privatnih kompanija.
U narednoj tabeli, slika broj 1, se vidi se rast cijenu u peiodu od 07.01.2021. do 22.12.2023. godide. Kupovina je vršena u trgovačkom centru Bingo u Živinicama.
Slika broj 1, Index rasta cijena za period od 07.01.2021. do 22.12.2023. godine
Kao što se vidi iz predhodne tabele u naznačenom vremenskom periodu bio je veoma dinamičan rast cijena nekim kućnim potrebštinama.
Kretanje cijena u izvještajnom periodu za pojedinačne kupovine može se vidjeti iz priloženih izvještaja.
Nije mi namjera vršiti detaljnu analizu ekonomskog stanja kod nas, samo ću reći to, da smo, što se tiče ekonomskog stanja, u totalnom haosu. Razlozi tome su većim dijelom, subjektivne prirode. Naše državne vođe opet, sa druge strane, za loše ekonomsko stanje kod nas, ‘krive’ objektivne faktore i globalna ekonomska kretanja.
Realno govoreći, kod nas se i ne vrše detaljne analize ekonomskog stanja. Uglavnom, radi se po sistemu, zagrabi što više, dok se može i dok ima, što rekao glumac Pejaković, jedna meni, jedna tebi a državi jok, dvije meni jedna tebi a državi jok, pošteno pa ko koga prevari.
U ovakvom ekonomskom haosu najviše profitiraju državni dužnosnici i vlasnici privatnih kompanija. Plate državnika kod nas su izrazito visoke, tako da za njih cijene koliko god bile visoke, nisu problem. Oni takođe sebi dosta toga namaknu puten raznih veza i marifetluka, jer imaju široke mogućnosti za to, obzirom na sveukupno društveno stanje kod nas. Vlasnici privatnih kompanija toliko kukumaču da bi im trebalo udijeliti sadaku a sa druge strane, razmeću se živeći raskošno, voze najskupcjenija auta, posjeduju luksuzne kuće i žive na visokoj nozi. U svemu ovome, najgore prolaze pošteni i sirotinja jer socijalne razlike kod nas su sve veće, bogati se sve više bagate a siromašni sve više postaju siromašniji.
Kod nas, svi učesnici na domaćem tržištu i proizvođači i trgovci bave se raznim marifetlucima da bi ostavarili što veći prihod. Umjesto da optimiziraju radne procese putem savremene organizacije rada, što bi rezultiralo manjim troškovima poslovanja a samim tim i manjim cijenama proizvoda i usluga, oni love u mutnom.
Selimović Edhem, www.rurip.com
